Nowe prawo autorskie w Polsce. Facebook zmienia widoczność linków

Nowelizacja prawa autorskiego została ostatecznie przyjęta przez parlament pod koniec lipca, a w połowie sierpnia podpisana przez prezydenta. W efekcie protestów środowisk twórców filmowych oraz wydawców tradycyjnych (ci drudzy na początku lipca przeprowadzili akcję pod hasłem „Politycy! Nie zabijajcie polskich mediów!”) w ustawie znalazły się zapisy pozwalające im domagać się opłat za wykorzystywanie ich treści przez platformy internetowe. W przypadku filmów i seriali chodzi głównie o platformy streamingowe, a w przypadku mediów - m.in. o Google i Meta Platforms.

Co zmienia nowelizacja prawa prasowego

Jak już informowaliśmy, zmiany w prawie prasowym wdrażają do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 17 kwietnia 2019 r. Pierwsza, zwana dyrektywą SATCAB II, ma stworzyć warunki umożliwiające szersze rozpowszechnianie w państwach członkowskich programów telewizyjnych i radiowych pochodzących z innych państw członkowskich. Druga zaś, zwana dyrektywą DSM, była unijną odpowiedzią na wyzwania związane z rozwojem technologii cyfrowych w obszarze prawa autorskiego.

Przepisy wprowadzają m.in. nowe formy dozwolonego użytku utworów, przedmiotów praw pokrewnych i baz danych (eksploracja tekstów i danych, zwielokrotnianie dla zachowania zbiorów dziedzictwa kulturowego) oraz znacznie modyfikują formy już istniejące w unijnym prawie (korzystanie z utworów na potrzeby edukacji zdalnej).

>>> Praca.Wirtualnemedia.pl - tysiące ogłoszeń z mediów i marketingu

W ustawie uregulowano kwestie związane m.in. z ujednoliceniem zasad licencjonowania usług reemitowania utworów oraz rozpowszechnianiem programów radiowych i telewizyjnych udostępnionych w drodze wprowadzenia bezpośredniego.

Wprowadzono także dozwolony użytek na potrzeby naukowe, dydaktyczne i zachowania zbiorów, rozszerzoną licencję zbiorową, nowe prawo pokrewne dla wydawców prasy oraz nową postać dozwolonego użytku baz danych objętych ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych.

Ustawa wprowadza przepisy dookreślające konieczność zagwarantowania twórcom godziwego i odpowiedniego do zakresu udzielonego prawa, charakteru i zakresu korzystania oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu wynagrodzenia. Współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy będą uprawnieni m.in. do stosownego wynagrodzenia z tytułu publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym oraz stosownego wynagrodzenia z tytułu reemitowania utworu.

Nowelizacja wprowadza kilka praktycznych zmian:
- możliwość przeprowadzenia mediacji między wydawcami a platformami cyfrowymi w przedmiocie określenia wynagrodzenia za wykorzystywanie treści dziennikarskich, 
- tantiemy dla twórców z tytułu wyświetlania filmów i seriali w internecie (tzw. tantiemy ze streamingu), 
- wprowadzenie nowego prawa pokrewnego dla wydawców prasy do cyfrowego korzystania z treści dziennikarskich,
- ujednolicenie zasad odpowiedzialności dostawców usług udostępniania treści online za naruszeń praw autorskich.

CZYTAJ TEŻ: Meta blokuje rosyjskie media w swoich aplikacjach

Reakcja Facebooka: linki do wydawców mniej widoczne

Wraz z wejściem nowelizacji w życie Facebook zmienił w Polsce sposób prezentacji linków prowadzących do serwisów wydawców tradycyjnych. Dotychczas wraz z odnośnikiem pojawiał się tytuł , główna grafika i początek tekstu. Obecnie wyświetlany jest jedynie tytuł.

Zmiany wprowadzono w piątek na fanpage'ach wielu serwisów: zarówno czołowych portali horyzontalnych, jak też serwisów tematycznych (m.in. portalu Wirtualnemedia.pl) oraz witryn regionalnych i lokalnych. W pierwszej kolejności pojawiły się w aplikacji mobilnej Facebooka, a na wielu fanpage'ach są też widoczne w wersji przeglądarkowej.

W tej sytuacji wiele portali częściej stosuje wcześniejsze rozwiązanie w celu podwyższenia widoczności swoich treści na Facebooku. Do wpisu dołączana jest grafika ze zdjęciem lub główną tezą artykułu (taka grafika nie jest linkiem, więc kliknięcie w nią nie przenosi do tekstu), natomiast link zamieszczany jest w treści wpisu albo pierwszym komentarzu pod nim.

Meta Platforms: przepisy w Polsce niezgodne z dyrektywą

W komunikacie dla użytkowników Meta Platforms wskazuje, że art. 15 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 kwietnia 2019 r. wprowadził nowe zapisy o prawie pokrewnym obowiązującym w przypadku określonych publikacji prasowych.

Koncern wyjaśnił, że w miarę wdrażania dyrektywy w państwach członkowskich UE „poddaje te przepisy ocenie i określa najlepszą strategię dla swoich użytkowników, wydawców i całej platformy Facebook, uwzględniając nowe lokalne zobowiązania”. - Polska wdrożyła własną interpretację artykułu 15 w swoich lokalnych przepisach wchodzących w życie 20 września 2024 r. Jednak wdrożenie w Polsce nie jest zgodne z zakresem lub warunkami artykułu 15, co powoduje, że nie ma jasności co do stosowania nowych przepisów - uważa Meta Platforms.

- Jest to podejście tymczasowe w oczekiwaniu na wydanie wytycznych dotyczących zakresu artykułu 15 przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w odniesieniu do podobnych przepisów wykonawczych we Włoszech. Opublikujemy aktualizacje, gdy tylko TSUE udzieli dalszych wyjaśnień - zaznacza firma.

CZYTAJ TEŻ: Google i Meta miały zawrzeć tajną umowę. Ws. reklam dla nastolatków

Meta Platforms w komunikacie dla mediów podkreśla, że linki są publikowane na Facebooku przez samych wydawców, „gdyż redakcje czerpią korzyści z przekierowanego ruchu i zyskują nowych odbiorców”.

- Jednocześnie treści informacyjne nie przyciągają naszych użytkowników i nie są dla nas znaczącym źródłem przychodów. Jak wcześniej informowaliśmy, na całym świecie linki do artykułów informacyjnych stanowią mniej niż 3 proc. tego, co ludzie widzą w Aktualnościach, a z informacji jakie dostajemy od użytkowników wynika, że nie chcą oni, aby treści polityczne dominowały wśród tego, co widzą na Facebooku - zaznacza koncern.

Facebook to zdecydowanie najpopularniejsza platforma społecznościowa w Polsce. Jak niedawno opisywaliśmy, w lipcu 2024 roku przyciągnął u nas 24,53 mln użytkowników (czyli 82,61 proc. wszystkich polskich internautów), każdego średnio na 14 godzin, 41 minut i 21 sekund (według badania Mediapanel).